Ortodonti uygulamaları diş teli tedavilerini kapsar. Ortodonti; diş ve yüz bozukluklarına tanı koyma, bunları tedavi etme ve önleme ile uğraşan branştır. Erken yaşta ortodontik tedavi, dişlerin çene üzerinde doğru pozisyonlara yerleşmesine ve çene gelişimine yardım eder.
Yetişkinlerde gerçekleştirilen ortodontik tedaviler, alt ve üst çenede görülen kapanış bozukluklarını ve dişlerdeki çapraşıklıkları düzeltir. Daha sağlıklı bir ağız, daha dayanıklı dişler ve daha etkileyici bir gülüşe kavuşturur. Ortodontik tedavi hareketli veya sabit olabilir.
Ortodonti Uygulamaları Hangi Durumlarda Yapılır?
- Dişlerin dizilimi için çenede yeteri kadar yer olmaması (Çapraşıklık)
- Damak-dudak yarığı
- Ağızda en az bir eksik diş olması ve öteki dişlerin bu bölgeye doğru kaymaya başlaması
- Çene kilitlenmeleri
- Alt veya üst çenede eğrilik, gerilik veya ilerilik; çene ve yüz uyumsuzluğu
- Doğal olarak veya diş çekimi nedeniyle dişler arasında geniş boşluklar meydana gelmesi
- Dişlek üst çene yapısı
- Süt dişlerinin erken çekilmesi
- Gülerken ağız kenarında boşluklar oluşması veya diş etlerinin aşırı gözükmesi
- Ağız-çene arasındaki bozuk ilişki nedeniyle ısırma ve çiğneme sorunları
Ortodonti Tedavisi Avantajları
- Tedaviye erken başlandığı takdirde çene yapısını tamamen düzeltmek mümkündür. İleride yapılacak tedavilerin süresi de kısalır.
- Tırnak yeme, dudak ısırma, parmak emme gibi kötü alışkanlıkları önler.
- Çene büyümesini durdurur.
- Nefes almayı kolaylaştırır.
- Dişlek yapıyı tedavi eder.
- Kişinin kendine güven duymasını, toplum içinde daha rahat konuşmasını ve gülümsemesini sağlar.
- Yüz estetiğini ve ağız sağlığını iyileştirerek hem fiziksel görünümü düzeltir, hem de ortodontik problemlerin yol açacağı psikolojik sorunların önüne geçer.
- Daha sonra oluşması muhtemel çene eklemi sorunların ve diş eti hastalıklarının engellenmesinde, çiğneme işlevselliğinin sağlanmasında büyük öneme sahiptir.
Ortodonti Uygulamaları Nelerdir?
Ortodontik tedavi, çenelerin büyümesini veya kasları etkilemek, dişleri hareket ettirmek gibi amaçlarla gerçekleştirilir. Hareketli ve sabit olmalarına göre gruplandırılan ortodontik tedavi uygulamaları şunlardan oluşur:
Sabit Ortodonti Uygulamaları
- Sabit Yer Tutucular: Hasta süt dişlerini erken kaybetmişse, kalıcı diş çıkana kadar, öteki dişlerin boşluğa doğru kaymasını engellemek için yer tutuculardan faydalanılır.
- Özel Sabit Uygulamalar: Dişe tutturular ve parmak emme alışkanlığının tedavisinde kullanılır. Yemek yeme sırasında zorluk çıkardığından, başka hiçbir çare kalmadığında son alternatif olarak düşünülür.
- Braket Takılması: Lastikler ve teller ile gerçekleştirilen bu uygulama en popüler ortodontik tedaviler arasında yer alır. Braketler dişlere yapıştırılır. braketlerden geçirilen teller dişlere kuvvet uygular. Bu sayede dişlerin yavaş yavaş hareket etmesi ve düzgün konuma gelmesi sağlanır. Tedavi süresi birkaç ay ile birkaç yıl arasında değişir. Dişlerdeki düzelmenin arzu edilen seviyede olması için her ay tekrar ayarlamalar yapılır. Şeffaf ve renkli olarak üretilen braketler az metal içerir, hafif bir yapıya sahiptir.
- Alignerlar: Bu tedavi braketsiz olarak gerçekleştirilir. Söz konusu yöntemde teller ve braketler kullanılmaz. Alignerlar çoğu zaman şeffaf olarak üretilir. Yemek yerken, diş fırçası veya diş ipi kullanırken çıkarılmaları gerekir.
Hareketli Ortodonti Uygulamaları
- Apareyler: Bunlar çene pozisyonunu değiştirmek ya da temporomandibular eklem sorunlarını gidermek amacıyla geliştirilmiştir. Splint olarak da bilinir. Üst veya alt çeneye yerleştirilerek çene kapanış bozukluklarının düzeltilmesine destek olurlar.
- Headgear: Bant ve metal tel aracılığıyla kafanın ön tarafına bağlanır. Üst çene gelişimini yavaşlatmak için kullanılır. Ön dişleri arkaya doğru hareket ettirirken, arka dişleri bulunduğu yerde sabit tutar.
- Hareketli Pekiştiriciler: Bu pasif aparey, ortodontik tedavinin ardından, dişlerin mevcut pozisyonunu korumak ve tekrar eski hâline gelmesini önlemek için kullanılır. Parmak emme alışkanlığını bırakmaya yardımcı olur.
- Çene Genişletici: Bu aygıt üst çenede genişleme sağlar. Damak altında bulunan kemik, vidaların uyguladığı kuvvetle hareket edip açılır. Böylelikle üst çene genişler.
- Lip and Cheek Bumper: Bu ise dudağın ve yanağın diş aralarına girmesini önler. Dişleri geri iterek çalışır. Yanak ve dudak kaslarının dişlere uygulayacağı kuvveti engeller.
- Retainer: Dişlerin şeffaf plaklarla düzeltilmesini amaçlar. Tel kullanılmaz. Pekiştirme apareyi yerine de geçer.
Ortodontik Tedavi Uygulamaları Hangi Yaşta Yapılır?
Bu tedavilerde yaş sınırı bulunmaz. Fakat uygulanacak yöntem ve tedavi süresi yaşa göre farklılık gösterir.
Ortodontik tedavi bazı durumlarda proteze hazırlık amacıyla yapılır. Dişleri proteze uygun hâle getirmek için uygulanır. Bunlar kısa süreli tedavilerdir. 4-12 ay içinde tamamlanır.
Ortodonti Tedavisi Nasıl Yapılır?
- İlk muayenede hastanın diş yapısı ayrıntılı olarak incelenir. Tedavi yöntemi ve süresi hastanın yaşadığı problemin türüne göre belirlenir. Bu aşamada çeşitli modellemelerden, görüntülemelerden ve ölçümlerden yardım alınır.
- Ortodonti tedavisine hazırlık amacıyla başka tedavilere de ihtiyaç duyulabilir. Temizleme, diş eti tedavisi ve dolgu buna örnektir. Bunlar, ortodonti uygulamaları yapılmadan önce tamamlanmalıdır.
- Aktif tedavi şeffaf plak veya diş teli gibi uygulamalarla başlar. Bu süreç, birkaç ay veya birkaç yıl devam eder. Hekim tarafından belirtilen aralıklarla (genellikle 4-6 haftada bir) muayene yapılarak gereken düzenlemeler gerçekleştirilir.
- Tedavinin ardından pekiştirme tedavisine geçilir. Aktif tedavi sona erdikten sonra, elde edilen sonucu muhafaza etmek, dişlerin tekrar hareket edip eski konumuna dönmesini engellemek adına koruyucu tedavi uygulanır.
Ortodonti Tedavisi Ne Kadar Sürer?
Bu sorunun cevabını hastanın yaşı, problemin ciddiyeti, uygulanacak tedavi yöntemi gibi çeşitli faktörler belirler. Tedavi sürecini etkileyen en önemli unsur hasta uyumudur.
Ağız bakımının doğru ve düzenli yapılması, randevuların aksatılmaması, braketlerin ve tellerin kırılmaması; verilen lastik ve apareylerin iyi kullanılması tedavinin minimum sürede bitmesini sağlar.
Problem ne kadar şiddetli olursa olsun normalde tedavinin 2,5 yıldan fazla sürmemesi gerekir. Ortalama süre 1,5 yıl olup, 12 ay içerisinde sona eren tedaviler de mevcuttur.
Ortodonti Tedavisinde Nelere Dikkat Edilmeli?
- Ağız bakımına özen gösterilmeli; dişler daha dikkatli fırçalanmalıdır. Bunun için arayüz fırçalarından ve ortodontik fırçalardan yardım alınmalıdır.
- Tedavi için tel takıldıysa, bunların kırılmasına yol açabilecek sert gıdalar tüketilmemelidir.
- Armut, elma, tost, dürüm gibi şeyler keserek yenmeli, dişlerle ısırılıp koparılmamalıdır. Her an sert bir parça çıkma riski bulunduğu için patlamış mısır da tüketilmemelidir.
- Badem, fıstık, fındık gibi kuruyemişler dövülerek küçük parçalara ayrılıp o şekilde yenmelidir.
- Simit, kızarmış ekmek ve buna benzer sert gıdalar yumuşatılarak yenebilir.
- Yemek yerken sağ ve sol tarafı eşit kullanmak, küçük lokmalar hâlinde yemek gerekir.
- Zeytin, erik, kiraz vb. yiyecekler çekirdekleri ayrılarak tüketilmeli, çekirdekleriyle beraber ağza alınmamalıdır.
- Sakız, jelibon ve lokum gibi dişe yapışan ürünlerden kaçınılmalıdır.
- Asitli şeyler içilmemelidir.
- Diş teli bakımı için tavsiye edilen ürünler düzenli olarak kullanılmalıdır.
- Dişlerin ara yüzlerinde çürüme olmasını engellemek için diş ipi kullanılmalı, temas yüzeylerinin de temizlenmesi sağlanmalıdır. Fakat bu sırada diş etleri tahriş edilmemelidir.
- Temas sporlarıyla uğraşanlar özel aparatlarla ağız bölgesini korumaya dikkat etmelidir.
- Lastikler ortodontistin bildirdiği şekilde kullanılmalıdır. Teller çıkarıldıktan sonra plak kullanımı aksatılmamalıdır. Yoksa dişlerde bozulma meydana gelir.
